Van Davignon naar Draghi: 40 jaar dezelfde waarschuwing

In 1983 waarschuwde Etienne Davignon dat Europa zijn industriële basis zou verliezen als het niet gezamelijk sterker zou investeren. Veertig jaar later klinkt dezelfde boodschap opnieuw, dit keer van Mario Draghi: Europa dreigt terrein te verliezen tegenover de Verenigde Staten en China. Maar misschien is die economische achterstand niet alleen een probleem, maar ook het gevolg van een bewuste keuze? 

“Niet handelen is uiteindelijk gevaarlijker dan handelen.” Met deze profetische woorden sloot Etienne Davignon in datzelfde jaar zijn analyse van Europa’s industriële uitdagingen af in ons magazine Ondernemen (nr. 7, september-augustus 1983). Als vicevoorzitter van de Europese Commissie waarschuwde hij voor een fundamentele dreiging: Europa moest zijn troeven uitspelen om te kunnen concurreren met Amerika en Japan, anders zou het continent zijn industriële basis verliezen. Hij somde Europa’s sterke punten op: het hoge wetenschappelijke niveau, de industriële traditie van werknemers, de kapitaalvoorraad en potentieel de grootste markt ter wereld.

Nu, veertig jaar later, staan we voor exact dezelfde vragen. In september 2024 overhandigde Mario Draghi zijn rapport over de Europese concurrentiekracht aan Commissievoorzitter Ursula von der Leyen. Zijn diagnose klinkt onrustbarend vertrouwd: zonder massale investeringen van 800 miljard euro per jaar om gelijke tred te houden met de Verenigde Staten en China, riskeert Europa een ‘slow agony’. De productiviteitskloof met Amerika groeide van 5% in 1995 naar 25% vandaag.

De diagnose van gefragmenteerde markten, technologische achterstand en kapitaalvlucht herhaalt zich generatie na generatie.

Een bewuste keuze?

Al decennialang maken we ons dus al zorgen over Europa’s economische (en technologische) achterstand ten opzichte van de Verenigde Staten. Dat deden we zelfs toen die kloof in de jaren tachtig nog klein was. Sindsdien is het verschil steeds duidelijker geworden. Waar Europa na de Tweede Wereldoorlog een indrukwekkende wederopbouw doormaakte en de kloof met de VS leek te dichten, veranderde het tij vanaf de jaren tachtig. De Amerikaanse economie groeide sneller, innoveerde meer en verstevigde haar leidende positie. Europa bleef op belangrijke terreinen achter, vooral als het gaat om economische groei, productiviteit en technologische ontwikkeling.

Toch is het beeld niet zwart-wit. Op het gebied van maatschappelijk welzijn, sociale bescherming en levenskwaliteit scoort Europa vaak juist beter. Dit roept de vraag op: is de economische achterstand van Europa louter een probleem of ook het gevolg van bewuste keuzes die het welzijn van burgers verhogen?

Lees het volledige artikel in het septembernummer van Ondernemen.