Singapore’s succes: lessen voor het Westen?

Wat kan Vlaanderen leren van een Aziatische stadstaat ter grootte van Waals-Brabant? Ondanks een gelijkaardig inwonersaantal zijn de verschillen groot. Toch valt er wat te leren uit hoe regio’s met een andere cultuur en een ander (geo)politiek klimaat omgaan met dezelfde uitdagingen. Denk aan duurzaamheid en digitalisering. Hoe pakt Singapore, als een van de rijkste regio’s ter wereld, deze aan?

Eerst dit. We hoeden ons voor ‘kersenpluk’ waarbij we de successen van één land probleemloos denken te kunnen enten op ons land met een andere cultuur en achtergrond. Veel beleidskeuzes komen met een prijs die men niet overal even bereid is te betalen. Met dit in het achterhoofd zetten we een aantal leerervaringen op een rij uit de ETION-inspiratiereis naar Singapore (oktober 2023).

De kracht vs. kwetsbaarheid van een knooppunt

Singapore is een eilandstaat van ca. 6 miljoen inwoners onder het zuidelijkste punt van het Maleisisch vasteland. Sinds 1965 vaart het een onafhankelijke koers. Daarvoor was het in handen van voormalig kolonisator Groot-Brittannië en vervolgens van Maleisië waarmee het kortstondig een federatie vormde.

Voor een kleine, arme staat met nauwelijks eigen grondstoffen was onafhankelijk worden niet zonder risico. Toch heeft Singapore zich in één generatie kunnen opwerken van een ontwikkelingsland naar het op twee na rijkste land ter wereld gemeten in BNP per capita. Dit door zich van koloniale handelspost te transformeren tot een van de belangrijkste economische knooppunten in de wereld. Met dank aan de tweede grootste haven ter wereld, lage taksen en een overheid die fors inzet op infrastructuur en buitenlandse investeringen.

De kracht van een economische draaischijf te zijn, is iets wat Singapore deelt met de open Belgische economie die sterk leunt op de Antwerpse haven. Maar in die kracht schuilt ook een kwetsbaarheid. Vooral in geopolitiek woelige tijden is het een risico om economisch sterk verweven te zijn met de wereldeconomie. Tijdens de covid-jaren ondervond Singapore dit onder meer in haar beperkte voedselautonomie. Het land heeft weinig landbouwgrond, waardoor het voor voeding sterk aangewezen is op import. Die aanvoer raakte tijdens de pandemie verstoord. Het leidde ertoe dat Singapore vandaag massaal investeert in vertical farming op de daken van hoogbouw. Zo kweekt ‘farm-to-fork’ start-up Greenhood gewassen bovenop een parkeergarage. Of hoe strategische kwetsbaarheid ook tot innovatie kan leiden.

Efficiëntie vs. creativiteit

Singapore is een parlementaire democratie, maar wordt al sinds 1965 geleid door één partij. De bewegingsvrijheid van pers en vakbondsorganisaties is beperkt. Tegelijk is het een land met nauwelijks corruptie of misdaad. Files zijn er zeldzaam door performant openbaar vervoer en torenhoge taksen op auto’s. De straten zijn er brandschoon.

Velen danken de snelle ontwikkeling van Singapore dan ook aan een visionair, maar semi-autoritair technocratisch bestuur dat weinig rekenschap moet afleggen aan alternatieve visies. Dat Singapore een volledige hypermoderne stadswijk in minder dan 7 jaar kan neerzetten terwijl de renovatie van een brug in Vilvoorde tien jaar zal vergen, doet dan wel eens met de ogen knipperen.

De efficiëntie van Singapore komt echter niet alleen met een democratische prijs. De angst om te falen weerhoudt veel Singaporezen om risico’s te nemen. Dat leerden we van verschillende Belgische ondernemers ter plaatse zoals Christophe Vanhoutte, country manager Singapore voor fintechbedrijf Unifiedpost en columnist bij De Tijd. Die angst om buiten de lijntjes te kleuren weegt op de productiviteit van de Singaporezen. Als falen geen optie is, betaal je een prijs in creativiteit.

Groen vs. duurzaam

Singapore staat bekend als de Garden City. Dat mag je letterlijk nemen. Waar veel steden groen in de stad proberen te brengen, wil Singapore een stad in een tuin te zijn. Planten en bomen zijn alom aanwezig, inclusief op gevels en daken van gebouwen. Het shopping center van Changi Airport omvat een stuk regenwoud met de grootste indoor waterval ter wereld. Het recreatiepark Gardens By The Bay is een nationaal symbool dat jaarlijks miljoenen bezoekers trekt. De iconische ‘Supertrees’ functioneren als verticale tuinen, maar ook als luchtkoelers en duurzame energievoorziening, mede mogelijk gemaakt door het Vlaamse energietechniekbedrijf Vyncke.

Toch Singapore heeft nog een weg af te leggen om ook duurzaam groen te worden. Het geluid van de stad wordt er niet bepaald door autoverkeer zoals in veel westerse steden. Een wagen inschrijven kost er omgerekend minstens 75.000 euro. Neen, ‘the sound of Singapore’ is het gezoem van talloze airco’s. Volgens Lee Kuan Yew, de eerste premier en architect van het moderne Singapore, ligt het massaal installeren van luchtkoeling zelfs aan de basis van het succesverhaal van het land. Zo kon er immers ook tijdens de warme uren gewerkt worden.

Toch zijn veel gebouwen nog uitgerust met enkel glas en zie je weinig zonneweringen op de glasrijke architectuur. Insecten zijn er nauwelijks, want ze worden massaal bestreden wat zich toont in opvallend weinig vogels. Al wil Singapore hierin verandering brengen. Met het Green Plan 2030 formuleerde het concrete doelstellingen om de VN-klimaatdoelstellingen te halen. Zoals de aanplanting van nog eens 10 miljoen bomen en een park op 10 minuten van elke inwoner.

Digital vs. human

Singapore heeft de ambitie om de eerste ‘slimme staat’ van de wereld te zijn. Met een digital first aanpak, data-technologie, robotica en AI wil het Smart Nation programma het dagelijkse leven van de burgers verbeteren en de concurrentiepositie van Singapore versterken. Op sommige vlakken staan ze daar al ver in. Zo gebeurt 99% van de interactie tussen overheid en burgers digitaal.

Maar Singapore wil verder gaan en de digitale infrastructuur integreren in de fysieke ruimte. Zoals de Punggol-wijk die een volledig digitaal district moet worden met onder meer slimme afvalbeheersystemen, robotkoeriers en zelfs slimme toiletten. Maar ook: met surveillancetechnologie zoals gezichtsherkenning als toegangscontrole voor gebouwen en slimme camera’s die fout geparkeerde wagens detecteren. De Singaporese overheid ontwikkelde een platform waarop bedrijven kunnen inpluggen met hun diensten. Chinese tech-reuzen zoals Huawei (5G en AI) en SenseTime (gezichtsherkenning) die in Singapore innovatielabs openden, staan klaar om het digitale ‘operating system’ van Singapore verder te ontwikkelen.

De planmatige langetermijnaanpak van Singapore rond megatrends als digitalisering en duurzaamheid, laten het land toe een voorsprong te nemen. Tegelijk tonen de masterplannen dat het land weinig gehinderd wordt door ‘westerse’ bezwaren zoals privacy of vrijheid. De successen van Singapore leren wat er mogelijk is als overheden verder durven te kijken dan een ambtstermijn en ondernemerschap en technologie omarmen. Tegelijk leren ze met welke prijs dit komt. En wat we in eigen contreien misschien wat meer mogen koesteren.

Ook interesse om te leren van inspirerende plekken dichtbij of ver weg? Check hier onze komende ETION belevingstrips.