Robot in het bestuur?
De vierde industriële revolutie met al zijn computerkracht, big data en algoritmes stopt niet aan de deur van de bestuurskamer. Met een knipoog naar Jochanan Eynikel, auteur van ‘Robot aan het stuur’, vragen we ons hier af of artificiële intelligentie (AI) binnenkort een robo-bestuurderszitje kan verwerven.
Dat idee is niet zo ver gezocht als het lijkt. In de complexe geneeskunde verbaasde AI al menig chirurg met zijn meer betrouwbare diagnoses en betere zorgbehandelingen. En sinds 2014 gebruikt de Hongkongse venturecapitalist Deep Knowledge een algoritme als een soort ‘waarnemend’ bestuurder. Deze ‘Vital’ (Validating Investment Tool for Advancing Life sciences) assisteert bij investeringsbeslissingen in biotechbedrijven.
Ja, een soort ‘robo-bestuurder’ die op een goudmijn aan data zit, kan voor elke investeringsmogelijkheid en ieder overnameproject de optimale kansen berekenen. Zijn ongelooflijke snelle rekenkracht houdt bij zijn due diligence zelfs ‘rekening’ met de wet- en regelgeving.
“Een ‘robo-bestuurder’ die op een goudmijn aan data zit, kan voor elke investeringsmogelijkheid en ieder overnameproject de optimale kansen berekenen.”
Toegegeven, zo’n robot als bestuurder heeft momenteel meer weg van een publiciteitsstunt. Een onderneming besturen is natuurlijk meer dan wat data-analyse en rekenwerk. Het gaat ook over het maken van keuzes met grote gevolgen voor stakeholders. En AI staat natuurlijk nergens waar het op morele verantwoordelijkheid aankomt. Dit neemt echter niet weg dat AI de beslissingsprocessen in een boardroom substantieel kan ondersteunen en verbeteren.
Trendwatchers zijn er daarom van overtuigd dat de eerste robo-bestuurders weldra ook bij ons hun opwachting maken. Volgens de ‘Global Agenda Council on the Future of Software & Society’ (WEF, 2015) denkt 45% van de respondenten dat we die al in 2025 aan het werk zullen zien. Samen met bestuurders van vlees en bloed en ‘bestuurders-rechtspersonen’: dat wordt wennen… Maar ik zie alvast drie voordelen.
- Betere beslissingen
Vele bedrijfssectoren evolueren zo snel en worden zo complex dat vele (externe) bestuurders soms echt niet meer begrijpen wat er aan de hand is. Welke technologische en strategische drijvers gaan er schuil achter de helse dynamiek? Vergeet ook niet dat het risico van slechte bestuurdersbeslissingen toeneemt. Een slechte overname, een foute investering, een dwaze productlancering: de kostprijs kan snel oplopen. AI daarentegen assisteert bij elke beslissing waarvoor data bestaan. AI identificeert de subtielste wijziging in het aankoopgedrag van klanten of analyseert alle demografische data die uw productstrategie kunnen beïnvloeden.
2. Minder ‘gutfeeling’ nodig
AI draagt bij tot een ander leiderschap. De beslissingsprocessen worden gestroomlijnd. Een grondige voorafgaande analyse van alle beschikbare data daagt de ‘irrational exuberance’ van de buikbeslissingen uit. Alle mogelijke meetbare neveneffecten van een raadsbesluit worden nauwkeurig voorspeld of meegerekend. AI kan zelfs aangeven wie of welke informatie je wel of niet mag vertrouwen.
3. Bredere focus
Budgetcontroles, financiële rapporteringen en allerlei monitoring mogen de bestuurders dan gerust aan hun ‘robo-bestuurder’ toevertrouwen. Dat sluit mooi aan bij de ontluikende trend naar meer geautomatiseerd bedrijfsbeheer via de blockchaintechnologie. Bestuurders zullen meer tijd en aandacht kunnen besteden aan strategische en HR-vraagstukken. En aan andere dossiers die een beroep doen op hun oprechte afweging van alle stakeholderbelangen, hun ethisch bewustzijn, hun emotionele intelligentie en hun creativiteit.
Los van de overwegingen rond morele verantwoordelijkheid, zitten we ook op juridisch vlak nog met een reeks vragen. Die vertonen trouwens raakvlakken met de onzekerheden waar ontwikkelaars in de fintech- en de legaltech-branche mee kampen. Wanneer en onder welke omstandigheden mogen de juridisch aansprakelijke bestuurders op AI vertrouwen? Is het wettelijk toegestaan dat bestuurders zich voor sommige beslissingen quasi ‘bindend’ laten adviseren en dat ook zo laten acteren in hun verslag? Want aan welke ‘afwijkingen (bias)’ is artificiële intelligentie onderhevig? Wat is — als het achteraf zou mislopen — de aansprakelijkheid van de fabrikant van het externe AI-systeem? Moet de vennootschapswet voor een ‘assisterende’ robo-bestuurder al een speciale soort juridische aansprakelijkheid voorzien?
Genoeg discussiestof voor een reeks commissies en werkgroepen, maar ook voor in de bestuurderskamers zelf…
Weldra gaan geautomatiseerde systemen ook in bepaalde bestuurlijke functies de menselijke bestuurder overtreffen. Bespreek de consequenties daarvan eens in uw raad van bestuur met een AI-specialist. Laat hem of haar de directieleden en bestuurders hierin vooral up-to-date houden.
Ja, op termijn wordt ook ‘een robot in de raad van bestuur’ even vanzelfsprekend als zeg maar elektriciteit, ERP of internet. Raden van bestuur die erin slagen om de complementariteit van AI in hun besluitvorming in te schakelen, verhogen hun collectieve intelligentie en hun strategische besluitvaardigheid. Ondernemingen die er dankzij AI in slagen hun slimme machines goed te doen samenwerken met hun slimme bestuurders wacht dus een mooie toekomst…